Bạn đã từng nghe đến việc xét nghiệm adn bằng nước tiểu hay chưa? Nước tiểu là mẫu xét nghiệm adn mà ít ai nghĩ đến nhưng vẫn hoàn toàn có thể thực hiện được bạn nhé! Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay nhé!
Xét nghiệm ADN là gì?
ADN (DNA) là Acid Deoxyribonucleic, là một chuỗi xoắn kép mang vật chất di truyền ở người và hầu hết các loại sinh vật khác. ADN của mỗi người được thừa hưởng một nửa từ bố, một nửa từ mẹ và được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
ADN nằm chủ yếu trong nhân tế bào, mang thông tin di truyền được mã hóa bởi các bazơ nitơ tạo thành nó: adenine (A), guanine (G), thymine (T), cytosine (C). Tất cả các tế bào trong cơ thể đều có ADN giống nhau.
DNA của một người có khoảng 3 tỷ bazơ nitơ và các bazơ đó giống nhau hơn 99% ở tất cả mọi người. Tuy nhiên, mỗi người sẽ có chuỗi ADN đặc trưng riêng do sự sắp xếp các bazơ nitơ trong chuỗi ADN của mỗi người luôn khác nhau.
Xét nghiệm ADN là hình thức xét nghiệm y tế sử dụng mẫu xét nghiệm là ADN, để xác định về các vấn đề di truyền như huyết thống, các bệnh di truyền, sự thay đổi nhiễm sắc thể, thay đổi gen.
Xét nghiệm ADN để làm gì?
ADN có tính đặc thù, dựa vào đó có thể xác định các mối quan hệ huyết thống cận huyết cũng như những tìm kiếm và phát hiện các bệnh di truyền do đột biến gen.
Xét nghiệm ADN để nhằm mục đích:
Xét nghiệm ADN huyết thống: Là sử dụng những thông tin di truyền về những cá thể, để xác định xem giữa những cá thể này có quan hệ gì về mặt di truyền hay không. Từ đó xác định xem 2 đối tượng xét nghiệm có cùng quan hệ huyết thống: ông – cháu, bố – con, mẹ – con,… hay không.
Sàng lọc các hội chứng di truyền do bất thường nhiễm sắc thể của thai nhi: Để phát hiện ra những điểm bất thường của NST trong quá trình hình thành và phát triển của thai nhi, giúp phát hiện sớm những đột biến và các bệnh di truyền.
Xét nghiệm ADN để sàng lọc – chẩn đoán trước chuyển phôi: Là hình thức xét nghiệm để xác định thai nhi có mang gen di truyền đột biến của bố mẹ hay không.
Tầm soát một số loại ung thư di truyền: Giúp bạn xác định được mình có mang gen có nguy cơ mắc ung thư hoặc có di truyền gen mang bệnh ung thư cho con hay không.
Các loại xét nghiệm ADN huyết thống
Nhiều người nghĩ rằng, xét nghiệm ADN chỉ xác định được quan hệ huyết thống giữa bố mẹ với con cái hoặc giữa các anh chị em ruột trong gia định. Tuy nhiên, xét nghiệm ADN còn có thể cho chúng ta biết được nhiều hơn thế.
ADN huyết thống trực hệ
Xét nghiệm ADN huyết thống trực hệ là xác định mối quan hệ giữa bố/ mẹ với con cái. ADN là một chuỗi xoắn kép gồm hai mạch, một mạch được thừa hưởng từ bố, một mạch được thừa hưởng từ mẹ.
Nhờ đó mà qua xét nghiệm ADN có thể dễ dàng xác định được mối quan hệ huyết thống giữa bố/ mẹ và con có phải là ruột thịt hay không với độ chính xác trên 99,99999998%.
ADN huyết thống theo dòng nội
Theo quy luật di truyền, những người con trai bên nội như: ông nội, bác trai, chú, bố, cháu trai, con trai… đều mang nhiễm sắc thể (NST) giới tính Y như nhau. Vì Cặp NST giới tính của nam là XY, thì chắc chắn NST X sẽ được nhận từ mẹ và Y sẽ được nhận từ bố.
Các gen trên NST này rất khó thay đổi và có thể giống nhau trong vòng 25 thế hệ nên xét nghiệm ADN trên NST Y có thể xác định huyết thống theo dòng nội, các mối quan hệ như: ông nội – cháu trai; chú, bác – cháu trai…
Ngoài ra, còn có thể xác định được mối quan hệ giữa bà nội – cháu gái, hai chị em gái có cùng cha hoặc cô (em gái bố) – cháu gái nhờ xét nghiệm ADN trên NST giới tính X.
Vì nữ giới có cặp NST giới tính là XX, nam giới có cặp XY nên bố chắc chắn nhận NST X từ bà nội, và NST X này chắc chắn sẽ được chuyển tới con gái nên cháu gái sẽ luôn có 1 NST X từ bà nội.
Với hai chị em gái cùng cha thì cả hai đều được nhận 1 NST X từ bố hay chính là từ bà nội. Tương tự với cô và cháu gái, cô có 1 NST X từ bà nội, cháu gái có 1 NST từ bố hay cũng chính từ bà nội nên đều có thể dễ dàng nhận ra từ kết quả xét nghiệm ADN trên NST giới tính X.
ADN huyết thống theo dòng mẹ
ADN ngoài ở trong nhân tế bào còn được tìm thấy trong ty thể và chỉ được di truyền từ mẹ sang con. Các con sẽ nhận được ADN ty thể của mẹ và từ đó những người con gái lại tiếp tục di truyền ADN ty thể cho các thế hệ sau.
Vì vậy, xét nghiệm ADN huyết thống theo dòng mẹ chủ yếu là xét nghiệm ADN ty thể, đề xác định các mối quan hệ bà ngoại – cháu, anh chị em cùng mẹ, cháu – chị em gái của mẹ…
Hướng dẫn cách thu mẫu nước tiểu xét nghiệm ADN
Thu nước tiểu cần cẩn thận và khéo léo để mẫu có thể đạt được chất lượng cao nhất. Bạn cần đảm bảo thực hiện đúng các bước sau đây:
Bước 1: Chuẩn bị một cốc sạch (chai sạch) để tiến hành thu mẫu xét nghiệm. Lưu ý không được chạm tay vào lòng cốc.
Bước 2: Thu từ 5 đến 10ml nước tiểu vào cốc hoặc chai đã chuẩn bị ở trên.
Bước 3: Điền tên người tham gia xét nghiệm hoặc ký hiệu nhận diện rõ ràng bên ngoài cốc, tránh tình trạng nhầm lẫn mẫu.
Bước 4: Mẫu xét nghiệm cần được gửi ngay đến văn phòng thu mẫu, điểm thu mẫu hoặc trung tâm thu mẫu để tiến hành phân tích.
Chú ý: Nếu chưa thể gửi luôn, mẫu xét nghiệm cần phải bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh ở nhiệt độ 4⁰C. Có thể bảo quản tối đa được 1 đến 2 ngày.
Cơ sở khoa học về độ chính xác của mẫu nước tiểu
Xét nghiệm ADN hiện nay có thể cho pháp sử dụng mẫu nước tiểu vì trong thành phần của chất thải do cơ thể tiết ra này có tồn tại một lượng DNA nhất định.
Nước tiểu của chúng ta vốn do thận tiết ra, được lưu trữ lại ở bàng quang, theo đường hệ bài tiết để đào thải ra ngoài. Trong quá trình di chuyển, nước tiểu sẽ tiếp xúc trực tiếp với các tổ chức niêm mạc ở trong cơ thể chúng ta.
Vì vậy, ngoài những thành phần chính là nước, muối vô cơ, protein, hormon, trong thành phần nước tiểu còn có một lượng ADN.
Khi nào cần xét nghiệm ADN bằng nước tiểu?
Mẫu nước tiểu được thu để xét nghiệm ADN trong trường hợp người tham gia xét nghiệm không thể lấy các mẫu sinh phẩm khác như: Mẫu chân tóc, mẫu móng tay hay mẫu bàn chải đánh răng, mẫu gạc tưa lưỡi, mẫu niêm mạc miệng… Nước tiểu thường được coi là mẫu xét nghiệm bí mật, dễ lấy mẫu để không bị người khác phát hiện.
Đặc biệt, với những khách hàng muốn thực hiện xét nghiệm ADN huyết thống một cách bí mật để giải tỏa các nghi ngờ trong mối quan hệ gia đình, có thể lựa chọn mẫu nước tiểu để không bị người khác phát hiện. Ngay cả người được tham gia xét nghiệm ADN cũng không biết.
Xét nghiệm ADN bằng nước tiểu với ưu điểm dễ thu mẫu nên có thể áp dụng được cho tất cả các đối tượng không phân biệt đội tuổi kể cả trẻ em hay người già. Đặc biệt với các trường hợp người bị ốm hay chăm sóc người nhà ở trong bệnh viện.
Xét nghiệm adn bằng nước tiểu mấy ngày có kết quả?
Xét nghiệm ADN bằng mẫu nước tiểu thường trả kết quả sau 3 đến 5 ngày làm việc.
Các xét nghiệm ADN cha con thông thường sẽ trả kết quả sau 4h đến 2 ngày làm việc. Với mẫu nước tiểu thường cần một khoảng thời gian để tách chiết riêng ADN trong nước tiểu vốn có nhiều tạp chất nên thời gian trả kết quả thường lâu hơn từ 1 đến 3 ngày.
Ngoài ra, thời gian trả kết quả xét nghiệm ADN bằng nước tiểu còn phụ thuộc vào lượng DNA thu được trong mẫu cùng gói dịch vụ khách hàng lựa chọn.
Mẫu nước tiểu có thể bảo quản bao lâu trước khi đưa đi xét nghiệm ADN?
Thời gian bảo quản mẫu nước tiểu trong bao lâu còn phụ thuộc vào chất lượng mẫu thu được. Nước tiểu càng sạch thì thời gian bảo quản mẫu càng được lâu.
Những người ăn ít đồ đạm hoặc không phải truyền máu sẽ cho chất lượng mẫu nước tiểu tốt hơn và kết quả xét nghiệm cũng ít bị ảnh hưởng.
Thời gian bảo quản mẫu nước tiểu tốt nhất được khuyến cáo trong một ngày. Nếu thời gian bảo quản lâu hơn vẫn có thể tiến hành xét nghiệm nhưng khiến quy trình trở nên phức tạp, khó khăn hơn, độ chính xác có thể bị suy giảm.
Trong trường hợp không thể đưa mẫu xét nghiệm bằng nước tiểu đến luôn cơ sở phân tích thì có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh với nhiệt độ thích hợp là 4⁰C, giữ được trong khoảng 1 đến 2 ngày.
Cần lưu ý gì khi thu mẫu nước tiểu để tiến hành xét nghiệm ADN?
Để quá trình xét nghiệm ADN bằng nước tiểu diễn ra thuận lợi cũng như đạt được kết quả chính xác cao nhất, khi thu mẫu bạn cần nắm được 3 lưu ý sau đây:
Nên dùng găng tay khi thu mẫu xét nghiệm để tránh tiếp xúc trực tiếp với mẫu nước tiểu, mồ hôi tay của bạn có thể làm nhiễm mẫu khiến xét nghiệm gặp khó khăn.
Thu mẫu nhanh gọn, sạch sẽ, quan sát chính xác để không nhầm lẫn với mẫu nước tiểu của người khác.
Nên đưa mẫu thu được đến ngay cơ sở xét nghiệm để đạt được kết quả xét nghiệm với độ chính xác cao nhất. Tránh việc để lâu, mẫu xét nghiệm kém đi, khó tách chiết ADN phải lấy lại mẫu khác.
XÉT NGHIỆM ADN BẰNG NƯỚC TIỂU CÓ Ý NGHĨA GÌ?
Xét nghiệm nước tiểu là một phần trong quy trình kiểm tra sức khỏe định kỳ. Xét nghiệm nước tiểu bao gồm quan sát đại thể nước tiểu (xem số lượng, màu sắc, độ trong), xét nghiệm bằng các que nhúng (so màu sắc thay đổi biểu hiện trên que nhúng với màu chuẩn quy định trên mẫu) và xét nghiệm vi thể nước tiểu (xem dưới kính hiển vi để tìm các tinh thể, trụ, tế bào vẩy, vi trùng và các tế bào khác).
Xét nghiệm nước tiểu có thể giúp bác sỹ phát hiện một số bệnh như đái tháo đường, nhiễm trùng đường tiểu mạn tính, bệnh thận… căn cứ trên độ pH đậm đặc, hàm lượng đạm, đường, cetone, nitrite trong nước tiểu.
Xét nghiệm nước tiểu cũng giúp cho kết luận chính xác những đối tượng co sử dụng heroin. Xét nghiệm nước tiểu cũng là một cách để thử xem có thai hay không.
Tùy theo từng quy trình lấy mẫu xét nghiệm riêng mà cần có những chuẩn bị khác nhau, nhưng thông thường là phải vệ sinh sạch bộ phận sinh dục ngoài và bỏ phần nước tiểu đầu (100 – 200ml) sau đó mới lấy nước tiểu.
Các mẫu nước tiểu thường được lấy vào buổi sáng. Có nhiều cách lấy mẫu nước tiểu: Lấy nước tiểu giữa dòng (bệnh nhân tự lấy mẫu vào ống nghiệm theo hướng dẫn của kỹ thuật viên); lấy nước tiểu qua sonde niệu đạo (kỹ thuật viên sẽ dùng một sonde nhỏ đặt vào bàng quang để lấy mẫu nước tiểu xét nghiệm vi trùng); lấy nước tiểu qua chọc hút bàng quang (kỹ thuật viên sẽ chọc hút bàng quang bằng xilanh).
Xét nghiệm này được các bác sỹ quan tâm vì thể hiện được toàn bộ các chất trong thời gian dài, chính xác hơn, đặc biệt trong một số bệnh như viêm cầu thận, đái tháo đường, ung thư…
Trên đây là những tư vấn của Rong Ba Group liên quan đến xét nghiệm adn bằng nước tiểu, cảm ơn quý đọc giả đã theo dõi!
